NAŠ BLOG

AVRAM PETRONIJEVIĆ

SRPSKE DIPLOMATE

Avram Petronijević, Dipos, diplomatija, bilateralni odnosi, diplomatska kolonija, diplomate, srpske diplomate, Đoko Krivokapić, srpske diplomate

Avram Petronijević bio je srpski političar, trgovac, više puta predsednik vlade i ministar inostranih poslova Kneževine Srbije, glavni diplomatski predstavnik kneza Miloša Obrenovića, i jedan od najistaknutijih ustavobranitelja. Ostalo je zabeleženo da je osnovao i prvu fabriku u Srbiji, fabriku stakla „Avramovac”.

Rođen je 1791. godine u Tekiji na Dunavu. Za njega se ne može reći da je završio velike škole, ali je svojim znanjem stranih jezika mogao da parira najboljim apsolventima tadašnjih fakulteta. Govorio je nemački, grčki, rumunski, italijanski, turski i francuski jezik.
Mladi Petronijević je prvobitno radio u kancelarijama bečkog trgovca a zatim je započeo sopstvenu trgovinu u Oršavi. Kako je bankrotirao, 1817. godine vratio se u Srbiju i prijavio kod kneza Miloša koji mu je isplatio dugove i našao posao.
Iako je radio i kao pisar pa čak i kao kočijaš, zbog znanja grčkog jezika 1817. godine postao je lični sekretar kneza Miloša Obrenovića.
Bio je uz kneževu podršku član srpske deputacije u Carigradu, ali je zbog izbijanja Grčkog ustanka 1821. delegacija pritvorena. Bili su politički taoci, pa je u zatvoru Avram izučavao filozofiju, istoriju, bogosloviju, mitologiju, geografiju i tursku politiku, pripremajući se tako za buduće diplomatske poslove.
Po povratku u Srbiju postao je jedan od najbližih saradnika kneza Miloša. Bio je na dužnosti kneževog sekretara i aktivno učestvovao u gušenju Čarapićeve bune.

Avram Petronijević, Dipos, diplomatija, bilateralni odnosi, diplomatska kolonija, diplomate, srpske diplomate, Đoko Krivokapić, srpske diplomateKnez Miloš Obrenović

Kako se deo Jedrenskog mirovnog sporazuma nakon Rusko-turskoga rata odnosio i na Srbiju, jer se Otomansko carstvo obavezivalo da će Srbiji vratiti 6 otrgnutih nahija, knez Miloš je poslao Đorđa Protića i Avrama Petronijevića na pregovore u Carigrad u kojem im je, nakon ratifikacije mira, svečano uručen Hatišerif iz 1829. godine.
Godinu dana kasnije, zajedno sa Cvetkom Rajovićem Petronijević je otputovao u Petrograd kako bi se zahvalio Rusima na podršci, i tom prilikom dobio od ruskog cara Orden Sv. Vladimira IV reda.

USTAVOBRANITELJSTVO

Prema Hatišerifu knez Miloš Obrenović je trebalo da deli vlast sa Savetom, ali je knez neprekidno izbegavao da to sprovede u delo zbog čega je izbila Miletina buna. Organizator zavere bio je Stojan Simić, a u srcu pokreta nalazio se i Avram Petronijević. Knez Miloš bio je prisiljen da prihvati zahteve pobunjenika i da sazove narodnu skupštinu, na kojoj je 15. februara 1835. donesen Sretenjski ustav, kojim je ograničen knežev apsolutizam.
Nakon proglašenja Sretenjskoga ustava Petronijević je bio imenovan za ministra spoljnih poslova, a nakon ukidanja Sretenjskoga ustava postao je knežev predstavnik, i značajno uticao na kreiranje Turskog ustava unoseći ključne odredbe o ograničavanju Miloševe vlasti u korist Saveta i ustavobranitelja.
Kada se Miloš 1839. odrekao kneževske vlasti, Petronijević je postao član tročlanoga namesništva zajedno sa Jevremom Obrenovićem i Tomom Vučićem. Bio je namesnik knezu Milanu koji je u to vreme bio bolestan i knezu Mihailu koji je bio maloletan.

VLADAVINA KARAĐORĐEVIĆA

Nakon izbora Aleksandra Karađorđevića za kneza 1842. postao je knežev predstavnik i ministar spoljnih poslova. Međutim, Petronijević i ustavobranitelji su se preko poljske emigracije povezali sa Francuskom i Velikom Britanijom, zbog čega je Rusija tražila ponovni izbor za kneza kao i privremeno udaljenje Vučića i Petronijevića iz Srbije. Skupština je izrazila nezadovoljstvo ruskim zahtevima, pa je nakon pregovora dogovoreno da knez, Vučić i Petronijević podnesu ostavke ali da im se dozvoli boravak u Srbiji.

Avram Petronijević, Dipos, diplomatija, bilateralni odnosi, diplomatska kolonija, diplomate, srpske diplomate, Đoko Krivokapić, srpske diplomate Toma Vučić Perišić

Kada je na Vidovdanskoj skupštini Aleksandar Karađorđević 1843. ponovo izabran za kneza, Ruska vlada je potvrđivanje kneza uslovljavala zahtevom da se Vučić i Petronijević udalje iz Srbije, što su oni nakon odbijanja ipak i učinili. Vratili su se u Srbiju 29. avgusta 1844, a duž puta ih je svuda dočekivao oduševljeni narod.
Nakon povratka, Petronijević je ponovo imenovan za predsednika vlade (i ministra spoljnih poslova i toku vladavine kneza Aleksandra Karađorđevića, do svoje smrti bio je odan knezu, i sa velikim autoritetom.
Ostalo je zabeleženo da se Petronijević priključio i pokretanju preduzetničkog duha u Kneževini Srbiji. Tako je 1846. godine otvorio prvu fabriku za izradu stakla u Belici, a dve godine kasnije uspešno izvezao prve pakete stakla u Tursku. U Zavičajnom muzeju u Jagodini, ali i u drugim muzejima, danas se nalaze izloženi proizvodi od stakla iz ove fabrike, koji ujedno predstavljaju najstariji srpski industrijski proizvod.
Bio je oženjen Stanijom Karamarković, a Knez Miloš je bio provodadžija i kum na njihovom venčanju. Sa Stanom je imao sinove Ljubomira i Milana Petronijevića.

Avram Petronijević, Dipos, diplomatija, bilateralni odnosi, diplomatska kolonija, diplomate, srpske diplomate, Đoko Krivokapić, srpske diplomateLjubomir Petronijević

Umro je u Carigradu 22. aprila 1852. godine, tokom zvanične misije, a sahranjen je u crkvi Svete Petke na Bosforu.