REPUBLIKA SRBIJA I REPUBLIKA AUSTRIJA

Zvanični diplomatski odnosi Republike Austrije i Republike Srbije uspostavljeni su pre 185 godina, kada je austrijski konzul 15. septembra 1836. godine predao svoje akreditive srpskom knezu Milošu Obrenoviću.  

Bilateralni odnosi dve zemlje beleže izuzetan napredak i neprekidno se intenziviraju na svim nivoima naročito nakon 2000. godine. Pored političke i ekonomske saradnje, neguju se brojna partnerstva u oblasti nauke i obrazovanja.

U 2019. godini Republika Austrija je 13. spoljnotrgovinski partner u razmeni roba prema kriterijumu izvoza Srbije i 10. prema kriterijumu uvoza robe i dobara, dok je u 2020. godini obim spoljnotrgovinske razmene bio 1,065 milijardi evra, od čega izvoz Republike Srbije 477,8 miliona evra, a uvoz 587,9 miliona evra. Na trgovinu sa Austrijom odnosi se 3% ukupne robne razmene Srbije sa svetom, odnosno 3,2% ukupnog izvoza i 2,8% ukupnog uvoza. Danas Republika Austrija predstavlja jednog od najvećih investitora u Srbiju.

Beč kao viševekovni centar evropeizacije Srbije

Beč je odigrao veoma važnu ulogu u razvoju srpske kulture i uticaja u svetu. Prvi doseljenici iz Srbije bili su trgovci, koji su prevozili robu iz Osmanskog carstva u Habsburšku Monarhiju,  pa im je car Leopold 1670. godine odobrio slobodu trgovine. Kasnije, braneći austrougarsku carevinu, Srbi su najpre uspeli da se izbore da na njenoj teritoriji dobiju politička prava, a potom da formiraju svoje institucije.

Predstavnici srpske crkve i naroda vodili su bitke za politički status Srba putem carskih privilegija. U Habsburškoj monarhiji su delovale i najviše političke i pravne institucije namenjene Srbima – Ilirska dvorska deputacija i Ilirska dvorska kancelarija.

Jedna od najznačajnijih ličnosti srpske jezičke kulture, Vuk Stefanović Karadžić, se nakon sloma srpskog ustanka preselio u Beč 1813. godine. Na podsticaj Jerneja Kopitara, cenzora slovenskih knjiga, počeo je da prikuplja srpske narodne pesme, reformiše ćirilicu i uvodi narodni jezik u srpsku književnost. Vuk Karadžić je 1814. godine u Beču objavio čuvenu zbirku narodnih pesama ,,Malu prostonarodnu slaveno-serbsku pesmaricu“, a zatim i prvu gramatiku srpskog jezika na narodnom govoru. U Beču je štampano i njegovo izdanje ,,Narodne srpske pripovetke“.

Vuk Stefanović Karadžić
(izvor: Josef Kriehuber, Public domain, via Wikimedia Commons)

Pored Vuka Karadžića, u Beču su se školovale ili živele brojne znamenite ličnosti Srbije – Dositej Obradović,  Jovan Jovanović Zmaj, Branko Radičević, knjaz Miloš Obrenović, kralj Milan Obrenović i kralj Aleksandar Karađorđević.

U memoarima ličnog sluge Franje Josifa opisano je i kako je srpski slikar Paja Jovanović bio najomiljeniji umetnik austrijskog cara, jer su njegova dela bila izvanrednog kvaliteta i sam autor je pokazivao veliko strpljenje kada je portretisao cara.

Paja Jovanović

Intenzivna saradnja u savremenom okruženju

Današnja saradnja između Austrije i Srbije doživljava uspon u brojim oblastima. Austrija podržava Srbiju na projektima u okviru saradnje sa jugoistočnom Evropom i to prvenstveno na polju obrazovanja, zaposlenja, regionalnog razvoja i socijalnih pitanja. Poseban akcenat stavljen je na prenošenje austrijskog znanja u pogledu tehnike i organizacije i u okviru Twinning projekata. Ostvareno je i partnerstvo u oblasti dualnog obrazovanja, koje je u Srbiji zastupljeno na nivou srednjeg i visokog školstva.
Sa obimom investicija od oko 2,5 milijarde evra, Austrija je drugi najveći strani investitor u Srbiji. Više od 700 austrijskih kompanija zapošljava oko 22.000 ljudi.
Razvijaju se i brojne regionalne inicijative, poput Centralno-evropske inicijative i Dunavske komisije.

Austrijski kulturni forum

Partnerstvo na polju umetnosti i nauke u odnosima Srbije i Austrije ima posebno mesto, zbog snažne tradicije i podsticaja za unapređenje saradnje u svim ostalim segmentima.
Osnivanjem Austrijskog kulturnog foruma u decembru 2001. godine i brojnim aktivnostima sprovedenim u prethodnih 20 godina bilateralni odnosi su dobili novi kulturološki podstrek.

Ova institucija je nedavno lansirala novu digitalnu platformu “At Second Glance/Na drugi pogled”, koja je nastala tokom pandemije i koja ima za cilj da umetnicima iz Austrije i Srbije omogući da predstave svoje radove. Učesnici izložbe izabrani na konkursu početkom ove godine promovišu mogućnosti promene klišea i predrasuda koje Austrijanci i Srbi imaju jedni o drugima.

ZANIMLJIVOSTI:

• U Beču se nalazi najstariji zoološki vrt na svetu, osnovan 1752. godine

• 62% teritorije Austrije je pokriveno Alpima
• Oko ¼ stanovništva Austrije živi u Beču
• U Austriji se nalazi najstariji Ferris točak
• Grossglockner sa visinom od 3.798 metara je najviši vrh Austrije i najviši vrha Alpa istočno od prevoja Brenner