NAŠ BLOG

JOVAN MARINOVIĆ

SRPSKE DIPLOMATE

Jovan Marinović bio je srpski političar i diplomata, predsednik Vlade Kneževine Srbije a kao najbolji poznavalac francuskoga jezika i diplomatskih formi i stila stalni savetnik kneza Mihaila za spoljnu politiku. Od 1873. do 1874. sproveo je nekoliko značajnih reformi srpskog političkog sistema važeći za popustljivog džentlmenskog političara

Jovan Marinović rođen je 1821. u Sarajevu, koji je tada bilo u Bosanskom pašaluku, a u Srbiju je došao sa stricem, koji je bežao iz Bosne. Školovao se u Kragujevcu i sa šesnaest godina stupio je u Kneževu kancelariju.
Kao državni pitomac studirao je u Parizu, ali je posle samo godinu dana odlučio da se vrati u Srbiju nakon zbacivanja kneza Mihaila Obrenovića i izbora Aleksandra Karađorđevića za kneza 1842. godine.
Njegovi savremenici govorili su da je Marinović bio sofisticiran, gospodstven i čovek koji je verovao u evropsku kulturu i reforme kao način prosvećivanja srpskog društva.

DIPLOMATIJA

Ubrzo nakon povratka u Srbiju iz Pariza, postao je sekretar vlade, a zatim i načelnik u Kneževoj kancelariji od 1843. do 1856. godine. Iako se u Pariz vratio 1847. godine, kako bi završio svoje školovanje, u praksi je postao nezvanični srpski ambasador u Francuskoj u periodu Julske monarhije.

U tom periodu, Srpska vojska se postepeno sve više okretala razvijenim zapadnoevropskim vojskama u kojima su puške kremenjače bile zamenjene puškama, koje su umesto kremena imale pouzdaniju kapislu. Ostalo je zabeleženo da je upravo posredstvom Jovana Marinovića, Ministarstvo unutrašnjih poslova 1848. godine kupilo u Belgiji 5.500 komada novih pušaka po ceni od 10 forinti srebra za svaku.

Iako je zvanično zauzimao druge položaje (bio je sekretar Državnog saveta do 1850.godine), Marinović je kao pomoćnik Ilije Garašanina kontrolisao celu mrežu srpske političke propagande u Osmanskom carstvu, uprkos činjenici da je Rusija tražila smenjivanje Garašanina i Marinovića jer su bili previše okrenuti Francuskoj i poljskim agentima Adama Čartorijskog u Parizu i Beogradu.
Kao načelnik Kneževe kancelarije savetovao je neutralnost za vreme Krimskog rata, i bio ministar finansija od 1856. do 1857. donoseći prvi zakon o državnom budžetu. Narednih godina, Marinović je defakto postao glavna ličnost spoljne politike Kneževine Srbije.

Postao je jedan od najvrednijih državnih službenika, i stalni savetnik kneza Mihaila za spoljnu politiku. U pratnji kneza putovao je u Carigrad, ali bez velikih političkih ambicija. Pa ipak, uprkos svom pasivnom stavu, po Garašaninovom povlačenju postao je vođa Konzervativaca, a iz tog perioda ostala je bogata srpska kulturna zaostavština koja najbolje svedoči o dešavanjima na političkoj sceni, oličena u vidu pisama koja je Ilija Garašanin slao Jovanu Marinoviću.
U jednom od pisama iz 1861. godine navodi se da su prvaci liberala “najzlobniji ljudi koju su se ikada pojavili u Srbiji”.
Takođe u spisima se pojavljuje i kratka Garašaninova beleška o ustavnom pitanju.“Kako je moguće da Porta (Turska vlada) nameće ustav, koji je izvor svih zakona u Srbiji, kada Srbija uživa nezavisnu samoupravu? Turska daje jednom rukom, ali otima sa drugom. Srbija neće moći da ima dobro zakonodavstvo dok ne otkloni taj uticaj,“ pisao je Garašanin.

REFORME I PRVA SRUŠENA SRPSKA VLADA

Marinović je bio predsednik vlade i ministar inostranih poslova od 5. novembra 1873. do 7. decembra 1874. u liberalsko-konzervativnoj vladi. Kako nije bio sklon da vodi uskostranačku vladu, izabrao je dvojicu liberala, Čedomilja Mijatovića i Aćima Čumića. Marinovićeva vlada predstavila je skup reformskih zakona, među kojima su bili zakon o podsticanju industrijskih preduzeća i zakon o šest dana oranja zemlje (dan je bila stara mera za površinu koja iznosi 5760 metara kvadratnih), kao minimum zemljišta u privatnom vlasništvu koje je bilo zaštićeno od prodaje ili preuzimanja zbog dugova.

Time su srpski seljaci koji su bili mali zemljoposednici i u to vreme često gubili imovinu zbog zelenaštva, mogli da poseduju zemljište koje bi uvek bilo u njihovom posedu.
Njegova vlada je uvela je zakon kojim je ukinuto batinanje, reformisan zatvorski sistem, sistem srednje i Velike škole i uveden srebrni srpski dinar.

Međutim, nakon što je 1874. izgubio većinu među poslanicima liberala u Saboru, Marinovićev kabinet je postao prva srpska vlada koja je srušena u Narodnoj skupštini i koja je raspisala nove izbore.
Posle poraza na parlamentarnim izborima podneo je ostavku, ali je nekoliko godina kasnije imenovan za srpskog poslanika u Parizu u kome je boravio od 1879. do 1889. godine.

PRIVATAN ŽIVOT

Marinović je bio oženjen Persidom Anastasijević, jednom od pet ćerki bogatog trgovca Miše Anastasijević. Na njihov brak se gledalo kao na nastavak prakse Miše Anastasijevića da svoje ćerke udaje za važne donosioce odluka u Kneževini Srbiji, čime je obezbeđivao lično bogatstvo i širio politički uticaj.

Brak sa Persidom doveo ga je u blizak krug Ilije Garašanina, vodećeg srpskog političara sredinom 19. veka. Njih dvojica su postali ne samo politički saveznici, već i bliski prijatelji.

Jovan Marinović i Persida imali su troje dece, dva sina i ćerku, a njihov unuk Petar bio je avijatičar francuskog ratnog vazduhoplovstva koji se u Prvom svetskom ratu istakao kao leteći as.

Bio je redovan član Društva srpske slovesnosti u Beogradu, i osnovao zadužbinu pri Srpskoj kraljevskoj akademiji za nagrade u oblasti književnosti. O njemu je u svojoj knjizi “Jovan Marinović evropski gospodin i srpski diplomata” pisao i poznati Dejvid Mekenzi, autor mnogih biografija prvaka srpske istorije.

Jovan Marinović preminuo je 30. jula 1893. u Viler sur Meru u Francuskoj.