REPUBLIKA SRBIJA I KRALJEVINA BELGIJA

Iako zauzima relativno malu površinu, Belgija je svetski poznata po arhitekturi svojih gradova, delikatesima kao što su vafli i čokolada, ali i činjenici da je Brisel danas evropski administrativni centar i sedište Evropske unije. Bilateralni odnosi Srbije sa ovom zemljom datiraju još iz XIX veka i konstantno se unapređuju.

Istorijsko poprište Evrope

U različitim istorijskim epohama, brojne evropske sile borile su se za prevlast nad teritorijom koju zauzima današnja Belgija. U antičkom dobu naseljavala su je plemena Gala i Kelta. Vladavina Rimljana trajala je do V veka, kada je postala deo franačke države. 870. godine veći deo Belgije ulazi u sastav Nemačke. Posle Stogodišnjeg rata između Engleske i Francuske (1337—1453), engleski saveznik Burgundija osvaja Flandriju, čime počinje takozvana Burgundska era. Od 1477. Belgija je pod upravom dinastije Habzburg. Nakon Rata za špansko nasleđe, 1714. godine, pripala je Austriji. U doba Napoleona, krajem 18. veka, bila je deo Francuske. Nakon njegovog poraza kod Voterloa 18. juna 1815. godine, na 12 kilometara od Brisela, velike evropske sile pridružile su Belgiju njenom severnom susedu – Holandiji.

Vaterlo je danas popularna turistička atrakcija na kojoj se mogu videti borbena oprema i spomenik pobede “Butte du Lion”

Početna faza sticanja nezavisnosti Belgije od Holandije počela je pobunom nakon izvođenja patriotske opere Daniela Obera, kojom je probuđen nacionalni duh. Privremena vlada Belgije proglasila je nezavisnost 4. oktobra 1830. godine. Međutim, tek 19. aprila 1839. potpisan je Londonski sporazum, kojom su je evropske sile i Holandija priznale kao nezavisnu državu.

Epizoda belgijske revolucije iz 1830, Egid Šarl Gistav Vapers (1834)

U Prvom i Drugom Svetskom ratu na ovom prostoru vođene su mnoge borbe koje su razorile zemlju. Ipak, zemlja se vrlo brzo oporavila zahvaljujući učešću u industrijskoj revoluciji i kolonijama u Africi.

Savremena Belgija je jedan od osnivača Ujedinjenih nacija, Evropske unije i NATO-a. U njoj se nalazi sedište većeg broja međunarodnih organizacija, uključujući EU i NATO.

Bilateralni odnosi Srbije i Belgije

Zvanični diplomatski odnosi između dve države uspostavljeni su 1886. godine, za vreme Kraljevine Srbije. Prvi generalni konzul Belgije zadužen za Srbiju bio je Žil Mate. Njega je 1879. godine nasledio belgijski istoričar Emil de Borhgrave, koji je u svojim delima pažnju posvetio i srednjovekovnoj Srbiji. Borhgrave je bio u prijateljskim vezama sa srpskim istoričarem Stojanom Novakovićem.

Emil de Borhgrave, generalni konzul Belgije i otpravnik poslova u Kneževini Srbiji

Srbiji je posvetio studiju La Serbie administrative, économique et commerciale (1883), kao i svoje najznačajnije istoriografsko delo L’empereur Étienne Douchan et la Péninsule balkanique au XIVme siècle.  Studija je prevedena na srpski jezik pod naslovom Srpski car Stevan Dušan i Balkansko Poluostrvo u XIV veku od Emila de Borhgrav člana kr. belgijske Akademije. Borhgrave je bio član Srpskog učenog društva, a počev od 1892. godine i počasni član Srpske kraljevske akademije.

Interesantno je napomenuti da se počeci srpske istorije novca bili pod uticajem Belgije. Naime, Odbor Pariske monetarne konvencije (koju su 1865. godine zaključile Francuska, Belgija, Italija i Švajcarska, a čija je načela prihvatila Srbija) predložio našoj vladi “da se pozove jedan stručan stranac, koji bi organizovao Narodnu banku”, što je vlada prihvatila. Belgija je poslala Šarla Bošmana, iz svoje Narodne banke, a on je pomogao da se našoj Narodnoj banci ustupe klišei belgijskih novčanica.

Tako je i prva srpska novčanica od 100 dinara u zlatu, urađena po belgijskom modelu novčanice od 100 franaka. Puštena je u promet 2. jula 1884. godine, istog dana kad je osnovana emisiona banka – Privilegovana narodna banka Kraljevine Srbije.

Belgrijski liberalni ustav bio je i model demokratskog ustava koji je donet nakon dolaska na vlast Narodne radikalne stranke pod vođstvom Save Grujića i Nikole Pašića.

Srpske interese u Belgiji sve do završetka Prvog svetskog rata je predstavljalo poslanstvo u Parizu. Prvi predstavnik na nivou ambasadora u vreme SFRJ bio je Mire Anastasov, od 1945. do 1948. godine.

Epohu nakon Drugog svetskog rata obeležio je niz diplomatskih poseta. U aprilu 2018. godine Srbiju je posetio predsednik Vlade Kraljevine Belgije Šarl Mišel, koji je tom prilikom istakao da Zapadni Balkan treba da ostane među prioritetima Brisela.

U Briselu se danas nalaze i stalna misija Srbije pri Evropskoj uniji i stalna misija Srbije pri NATO-u.

Ekonomska saradnja

Počeci ekonomske saradnje vezuju se za sredinu 19. veka, kada je u Negotinskoj krajini izgrađena prva industrijska pruga u Srbiji, uz pomoć belgijske koncesije. Prema istorijskim izvorima, Belgijska pruga, pored toga što je bila prva i jedina pruga u dolini Timoka, je donela i niz značajnih novina u živote i običaje ljudi iz tog kraja.  Trgovina je doživela veliki uspon, a po prvi put su uvedena tehničko-tehnološka dostignuća onog doba.

Belgija stimuliše i podržava Srbiju kao destinaciju za investicije. U Srbiji danas posluje oko 60 kompanija sa belgijskim kapitalom. Najveća investicija realizovana je 2012. godine dolaskom kompanije AholdDelhaize, u kojoj širom Srbije radi više od 11.000 zaposlenih. Drugi značajni investitori su Carmeuse Jelen Do – krečnjak, Crops – smrznuto voće, Blockx – industrijske vreće, Elicio – vetropark Alibunar, Puratos – pekarski proizvodi, Metech – gotovi proizvodi od metala u Smederevu.

U 2017. godini, vrednost robne razmene iznosila je 542,26 mil. evra (izvoz 170,72 mil.evra, a uvoz 371,54 miliona evra).

Čokolada i fudbal kao nacionalni simboli

Belgijska čokolada jedan je od najpoznatijih proizvoda ove zemlje u kojoj uživaju potrošači širom sveta. Naročit ukus potiče od proizvodnje koja je dovedena do savršenstva. Tekstura varira od veoma tvrdih do čokolade visoke likvidnosti koja se koristi za čokoladne fontane. Čitave ulice belgijskih gradova ispunjene su prodavnicama i radionicama od kojih brojne imaju i svoje kurseve na kojima turisti mogu da nauče osnove izrade i naprave svoja “čokoladna” umetnička dela.

Drugu vrstu globalnog uzbuđenja donosi belgijski fudbal. Zaljubljenici u ovaj sport rado prate utakmice Genta, Antverpena i Briža. U Belgiji se rodio se i svoju karijeru započeo Mile Svilar, fudbalski golman i sin bivšeg reprezentativca Jugoslavije, Ratka Svilara. Mile Svilar je 18. oktobra 2017. godine u oborio rekord koji je do tada držao čuveni Iker Kasiljas kada je kao najmlađi golman u istoriji zaigrao u Ligi Šampiona.

Mile Svilar, izvor: Instagram