REPUBLIKA SRBIJA I REPUBLIKA UKRAJINA

Bliska povezanost dva slovenska i pravoslavna naroda, Srba i Ukrajinaca, traje vekovima. Ona je i temelj prijateljskim odnosima ove dve danas nezavisne i suverene države.

Prošlost srpskog naroda je u različitim istorijskim razdobljima bila vezana i za područje današnje Ukrajine. Jedna od teorija o poreklu Srba govori da je njihova prapostojbina bila upravo predeo iza Karpata, koji se nazivao Bojkija.  U ranom srednjem veku ovo područje je bilo poznato i pod nazivom Bela Srbija, a njeni stanovnici „Beli Srbi“. Dolinom Tise, u VI veku oni kreću prema Balkanskom poluostrvu.

Početak 18. veka doneo je i značajne migracije srpskog stanovništva iz Evrope ka teritoriji današnje Ukrajine. U tom periodu se Srbi nastanjeni u Vojnoj krajini u Austrougarskoj monarhiji okreću pravoslavnoj Rusiji zbog stalnih progona i pritisaka katoličke crkve. Srbima je najpre ustupljen  severozapadni deo Zaporožja i na ovom prostoru oformljena je nova autonomna teritorija – Novaja Serbija. Srpski iseljenici su u njoj naselja nazvali po mestima iz starog zavičaja: Kanjiža, Pančevo, Bečej, Subotica.

Ovaj period opisao je i Miloš Crnjanski u drugoj knjizi romana Seobe: ,,Te jeseni godine 1752, poslednji transporti onih, koji su se selili u Rusiju, prolazili su kroz hungarsku zemlju i prelazili Tisu, kao što serbski svatovi i serbski pogrebi idu”. Sve se to odvijalo “uz lelek i smeh, uz plač i kuknjavu i smejuriju. Vodili su ih oficiri, kao pre u rat, a brojala ih je, i javljala u Kijev, rosijska misija u Tokaju. Po dolasku u Kijev, kolone srpskih graničara bile su oduševljene njegovim sjajem. ,,Tvrđave, crkve, građevine gornje varoši, činile su se, treptave, kao neka rosijska carska kruna, koja se, u to doba, među tim otpuštenim oficirima, zamišljala, sva u dragom kamenju. Sofijska katedrala, Andrijevska crkva, Pečerska lavra, Zlatna kapija, u snegu, na brdu, učiniše se tim doseljenicima, prvih dana, kao građevine, ne ljudskih ruku, nego kao da ih je neka luda uobrazilja gradila, u snegu i ledu”, zabeležio je Crnjanski.

Sledeće, 1753. godine, odlukom carice Jelisavete Petrovne, srpski graničari zajedno sa drugim narodima naseljeni su i u današnjoj Luganskoj oblasti nazvanoj Slavenosrbija. Život u Slavenosrbiji je u svojim “Memoarima” opisao kapetan Simeon Piščević.

Portret carice Jelisavete Petrovne, 1760. godina

Nova Serbija i Slavenosrbija kao graničarska područja postojale su nešto više od decenije. Manifestom carice Katarine 1762. godine i Ukazom ruske vlade 1764. godine formalno su ukinute i uključene u sastav novih gubernija, a srpski narod se sjedinio se sa narodom današnje Ukrajine.

Geografski prikaz regija Nova Srbija i Slavenosrbija na teritoriji savremene Ukrajine 

Nakon što je ruski car Aleksandar I Romanov pozitivno odgovorio na Karađorđevu molbu da primi pod svoju vlast srpske starešine i narod, ovaj srpski vojskovođa se sa članova porodice i brojnim srpskim vojvodama sa familijama iskrcao na današnju teritoriju  Ukrajine, ovaj put u grad Hotin.

Srbi su takođe bili prisutni i u Odesi od samog osnivanja ovog grada i odigrali značajnu ulogu u njegovom privrednom, društvenom i kulturnom životu. Za vreme Prvog svetskog rata Odesa je postala središte okupljanja dobrovoljaca, koji su u sastavu srpskih divizija odlazili na Solunski front. Nikola Pašić, tadašnji predsednik vlade Kraljevine Srbije, obišao ih je u maju 1916. godine.

Nikola Pašić, dugogodišnji predsednik vlade Kraljevine Srbije i Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca

U vreme Drugog svetskog rata Srbi su se protiv nacističkih trupa borili u sastavu ukrajinskih partizanskih jedinica.

Kao deo Sovjetskog Saveza, Ukrajina je bila najrazvijenija članica sa izuzetnim rezultatima u industrijskoj i poljoprivrednoj proizvodnji.

Ukrajina je stekla nezavisnost 1991. godine, a diplomatski odnosi između Ukrajine i Savezne Republike Jugoslavije uspostavljeni su 15. aprila 1994. godine na nivou ambasada. Od tada su zabeležene brojne uzajamne posete na najvišem državnom nivou.  Intenzivni politički dijalog podrazumeva i redovne kontake na svim nivoima u cilju realizacije bilateralnih sporazuma i proširivanja odnosa. Ambasada Ukrajine u Beogradu aktivno promoviše ukrajinsku kulturu u Srbiji organizacijom brojnih manifestacija širom zemlje.

Detalji ukrajinskog folklora

Doprinos Ukrajine globalnom razvoju u različitim sferama je izuzetan. Nikolaj Gogolj, utemeljitelj ruskog realizma, kao i kompozitori Igor Stravinski i Petar Čajkovski imali su ukrajinsko poreklo. Ana Jaroslavna je rodonačelnica dve evropske dinastije – Burbona i Valoa i u Francuskoj i danas je poznata kao vladarka koja je izmenila tok istorije. Ugovor koje je Ukrajinac Pilip Orlik sklopio s kozačkim starešinama „Ustav prava i sloboda Vojske zaporoške“  u istoriju je ušao kao prvi ustav moderne zapadne civilizacije. Nobelovac Ilja Mečnikov je otac teorije imuniteta, osnivač evolucione embriologije, mikrobiologije i imunologije.  Zahvaljujući prvim uspešnim vakcinama protiv kuge i kolere bakteriolog Vladimir Havkin spasio je svet od ovih bolesti. Igor Sikorski, čiji su helikopteri prvi preteli Atlantski i Tihi okean, smatra se ocem konstrukcije aviona i helikoptera. U širim razmerama su današnjem savremenom društvu možda najpoznatiji Ukrajinci Volodimir Horovic, „kralj nad kraljevima pijanista“, kao i svetski bokserski šampioni Vitalij i Vladimir Kličko.

Geografski posmatrano, Srbija i Ukrajina povezane su najpre tokom reke Tise koja izvire u Ukrajini. A kada se kod Starog Slankamena ona ulije u Dunav, njena voda menja pravac i ponovo se vraća prema Crnom moru, na ukrajinskoj granici. Priroda je tako sama definisala istorijski tok odnosa dve zemlje – kao neraskidivu povezanost u vremenu i prostoru.