Republika Turska je zemlja raskošne lepote koja se prostire na dva kontinenta. Najvećim delom se nalazi na Anadolijskom poluostrvu a manjim delom u jugoistočnoj Evropi. Reč je o zemlji kontrasta i izuzetno bogate tradicije, kulture i istorije. Nazivaju je i zemljom četiri mora, a postoji i predanje da je rimski car Marko Antonije izabrao baš tursku obalu kao svadbeni dar voljenoj Kleopatri. Osim obale, turskom pejzažu poseban pečat daju i prirodni lokaliteti i drevni gradovi nesvakidašnje lepote poput Pamukale, Kapadokije ali i Ararata, Istanbula i Konije. U ovoj zemlji nalaze se i dva od sedam svetskih čuda antičkog sveta – Mauzolej u Halikarnasu i Artemidin hram u Efesu.

Bilateralna saradnja

Zvanična bilateralna saradnja Turske i Srbije uspostavljena je 1879. godine. Danas, politički odnosi dve zemlje su veoma intenzivni i sadržajni, o čemu svedoči i veliki broj poseta na najvišem nivou. Prilikom posete predsednika Turske Redžep Tajip Erdogana Srbiji, u septembru 2022. godine, predsednik Srbije Aleksandar Vučić je na konferenciji za novinare poručio da je ovo zlatno doba srpsko-turskih odnosa, a tokom posete održan je i veliki Srpsko-turski biznis forum.
Turska je otvoreno stala iza projekta “Otvoreni Balkan”, a značajna je i podrška Turske u vezi sa nastavkom dijaloga Beograda i Prištine, koji treba da vodi kompromisu i obostrano prihvatljivom rešenju.

Istanbul-magija orijenta

Istanbul je najveći finansijski i ekonomski centar, a Ankara glavni grad Turske. U njima ćete sresti uvek ljubazne, gostoljubive i nasmejane ljude. Nekadašnji Konstantinopolj, prestonica drevne Vizantijske imperije, Istanbul je smešten na poluostrvu između Evrope i Azije. Često ga nazivaju magijom orijenta, i predstavlja sudar kulture istoka i zapada. Zaštitni znak grada je čuvena Aja Sofija, nekadašnja najveća hrišćanska crkva na svetu, koju je Mehmed II Osvajač pretvorio u džamiju.

Aja Sofija

Ovaj grad obiluje bogatim kulturnim nasleđem, a najpoznatija je Topkapi palata. U Instabulu se mogu videti brojne džamije crkve, sinagoge i muzeji koji svedoče o kulturi i običajima Osmanlijskog carstva sa kojim je naša kultura istorijski isprepletana.
Tako se u starom delu Istanbula i danas nalaze dve Mehmed pašine džamije, obe sagrađene za života velikog vezira srpskog porekla, Mehmed paše Sokolovića. Poznato je da su Beogradska šuma i Beogradska kapija dobile svoje nazive po Beograđanima koji su po naređenju sultana Sulejmana Veličanstvenog preseljeni u Stambol, kako bi brinuli o carigradskom vodovodu. Bilo je to nakon osvajanja Beograda 1521. godine.

Zidine Beogradske kapije

Sa druge strane, ostalo je zabeleženo da je sin i naslednik Sulejmana Veličanstvenog, za vreme čije vladavine je Osmansko carstvo obuhvatalo veći deo jugoistočne Evrope, zapadne Azije i severne Afrike, Selim II, ustoličen u Beogradu 1566. godine.
Istanbul se ponosi i istorijskom zgradom železničke stanice Sirkeci. Ovo je bilo poslednje stajalište Orijent Ekpresa (org. “Venice-Simplon Orient Express”)- „kralja vozova i voza kraljeva“ – između Pariza i Carigrada od 1883. do 1977. godine.
Još jedna znamenitost grada je istanbulska Kapali čaršija u kojoj se nalaze 64 ulice i 4.000 prodavnica. Jedan od najstarijih tržnih centara na svetu, Grand Bazar, dnevno primi do 400.000 posetilaca, a sam Istanbul godišnje poseti više od milion turista.

Grand Bazar

Mustafa Kemal Ataturk

Turski rat za nezavisnost, koji su pokrenuli Mustafa Kemal Ataturk i njegovi saradnici protiv okupacije savezničkih sila, doveo je do ukidanja monarhije 1922. i uspostavljanja Republike Turske 1923. godine. Ataturk je sproveo brojne reforme, koje su pretvorili Tursku u modernu, sekularnu i evropski orijentisanu državu.

Zbog toga je turski parlament Mustafi Kemalu dodelio prezime „Ataturk“ (otac Turaka) koje je nosio samo on.

Političko uređenje

Tursko političko uređenje zasnovano je na načelu deobe vlasti na zakonodavnu, izvršnu i sudsku, a Ustav je vrhovni zakon države.
Predsednik je šef države i šef vlade, a bira ga Velika turska narodna skupština. Da bi bio podoban za ovu funkciju, kandidat mora biti turski državljanin stariji od 40 godina, podoban za izbor i mora imati visoku stručnu spremu.
Izvršna vlast je u rukama predsednika i Saveta ministara. Predsednik kandiduje ministre, čije imenovanje mora odobriti Velika turska narodna skupština.
Zakonodavna vlast pripada Velikoj turskoj narodnoj skupštini, jednodomnom telu sa 550 poslaničkih mesta.

Privreda Turske

Ekonomija Turske je po bruto domaćem proizvodu 17. najveća ekonomija sveta. Ova zemlja jedna je od najvećih proizvođača srebra, zlata, nafte i prirodnog gasa u jugozapadnoj Aziji, veliki izvoznik hrane, odeće, nakita i plastike, sirovina, mašinskih i motornih delova. Turska lira je nacionalna valuta. Turizam je veoma značajajna grana, a poznata turska letovališta su Bodrum i Antalija. Turska nacionalna avio kompanija Turkish airlines spada među najveće avio kompanije, a aerodrom Ataturk Istanbul među 40 najvećih na svetu.

Prema poslednjim dostupnim podacima Privredne komore Srbije, u našoj zemlji posluje oko 1.300 preduzeća sa turskim kapitalom u tekstilnom, automobilskom, građevinskom i mašinskom sektoru, te u bankarstvu i turizmu.

Kuhinja

Turska kuhinja kao i sama zemlja podjednako je raznovrsna i bogata. Turci spremanju hrane prilaze kao umetnosti, pa većina jela i slatkiša golicaju sva čula. Mnoga jela veoma su slična jelima koja se mogu naći i na srpskim trpezama, poput punjenih paprika, musake, đuveča ili kapame.
Turska je nadaleko poznata po slatkišima pre svega baklavlavama i ratluku kao i turskoj kafi, koja se pije sa đumbirom, medom, ili pistaćima.

Zanimljivosti

Tulipani su prvi put uzgajani u Osmanskom carstvu. Kada se holandski ambasador na dvoru Sulejmana Veličanstvenog prvi put susreo sa lalama, doneo je njihove lukovice u Amsterdam.

Iako je turska kafa slavna širom sveta, najpopularnije piće u Turskoj ipak je čaj. Turci ga konzumiraju u posebnim staklenim čašicama u obliku tulipana.

Leonardo da Vinči je 1503. godine napravio planove za most preko Zlatnog roga – zaliva u Bosforu koji deli Istanbul. Most nikada nije izgrađen, iako je turski predsednik Erdogan pre nekoliko godina najavio da je u toku projekat kako bi se konačno ostvarili Da Vinčijevi planovi.

Sveti Nikola rođen je na teritoriji današnje Turske, dok se prva hrišćanska crkva koju je čovek sagradio (Crkva svetog Petra) nalazi se u Antiohiji, a prva crkva posvećena Bogorodici (Devici Mariji) nalazi se u Efesu.

Efes

Veruje se da se Nojeva barka zaustavila na planini Ararat u istočnoj Turskoj.

U Istanbulu je metro otvoren 1876. godine i najstariji je metro u kontinentalnoj Evropi. Jedini stariji metro u svetu je londonski metro otoren 1863.

Pre nego što je hrišćanstvo postalo prihvaćena religija na ovom području, u Kapadokiji su se Hrišćani tajno skrivali u podzemnim gradovima iskopanim u stenama, bežeći od rimskih vojnika. Danas je Kapadokija jedna od najpoznatijih turističkih destinacija u Turskoj, koja nudi mogućnost vožnje balonima i pogled na ovu oblast koji oduzima dah.

Aleksandar Veliki je presekao Gordijev čvor u blizini Ankare. Istoimena tehnika dvostrukog čvora danas se koristi u turskim tepisima.

Kulturno nasleđe

Bogato kulturno nasleđe osmanske civilizacije na različite načine je utkano na području Srbije i Balkana.
Prepoznaje se u objektima, običajima, jeziku-turcizmima, muzici, ali i ishrani. Tako se u Srbiji i danas nalaze tvrđave, hamami, džamije, grobnice, česme i mostovi iz perioda osmanske vladavine. Po osvajanju Beograda, mnogo turskih reči ušlo je srpski jezik kao šjto su jastuk, kapija ili komšija, ali i brojni toponomi poput Bulbudera, Dorćola, Kalemegdana, Pašinog brda i Rospi ćuprije. Kultura ishrane koja je usvojena ogleda se i danas u jelima ali i rečima poput sarme, đuveča, bureka, turšije pekmeza, šerbeta i baklave.

Niška tvrđava -ulaz, 1878. god.