REPUBLIKA SRBIJA I DRŽAVA IZRAEL

Ambasada Izraela u Srbiji obeležila je nedavno 30 godina od obnavljanja diplomatskih odnosa između Republike Srbije i Države Izrael, kao i 45 godina od kada je izraelski košarkaški klub Makabi osvojio svoju prvu titulu evropskog prvaka u beogradskom “Pioniru”.

Značajan jubilej se obeležava i ove godine, kada Ambasada Države Izrael i Društvo za iznajmljivanje nekretnina „Dipos“ d.o.o. Beograd obeležavaju 25 godine od uspostavljanja poslovne saradnje.

Prvi Ugovor o zakupu nepokretnosti na adresi Bulevar kneza Aleksandra Karađorđevića br. 47, koju i danas koristi cenjena Ambasada, je potpisan 1997. godine i do danas poslovna saradnja se na obostrano zadovoljstvo odvija na najvišem nivou. Jubilej obnavljanja diplomatskih odnosa dve zemlje, biće obeležen brojnim manifestacijama do kraja 2022. godine.

JEVREJSKA ZAJEDNICA U SRBIJI 

Razvoj odnosa sa Državom Izrael zasnovan je na istorijskoj bliskosti srpskog i jevrejskog naroda. Politički odnosi su dobri, prijateljski i beleže stalan napredak kroz unapređenje političkog dijaloga i sve intenzivniju ekonomsku saradnju, čemu je posebno doprinelo međusobno poštovanje i solidarnost dva naroda, koji su kroz istoriju često delili sudbinu.

Prisustvo Jevrejskih zajednica na Balkanu bilo je neznatno sve do kasnog 15. veka, kada su Jevreji, koji su bežali od španske i portugalske inkvizicije, našli utočište na teritorijama Osmanskog carstva, uključujući Srbiju.

Sudeći po istorijskim izvorima beogradska jevrejska zajednica je najviši kulturni domet imala tokom 17. veka kada je u Beogradu postojala Ješiva – jevrejska verska škola. U blizini Jevrejske ulice nalazila se stara sinagoga, više puta prepravljana, kao i ritualno kupatilo.

U vreme turske vlasti u Srbiji, Jevreji i Srbi su uglavnom bili u dobrim odnosima, a jevrejski trgovci su održavali trgovačke rute u tadašnjem carstvu. U vreme ustanaka podržavali su borbu Srbije za nezavisnost, iako su im se Turci zbog toga brutalno svetili.

Nakon oslobođenja, pod vlašću Miloša Obrenovića, beogradska jevrejska zajednica izdavala je sopstveni novac, a kada je knez Mihailo Obrenović 1861. preuzeo vlast, uveo je antijevrejska ograničenja iako je u to vreme u Evropi i SAD buktao antisemitizam.

Tako je u Beogradu 1874. godine, osnovano Jevrejsko žensko društvo, organizacija koja se smatra pretečom sličnih društava u Srbiji.

Prema nekim istraživanjima i najstariji jevrejski aktivni hor u svetu, i jedan od sinonima jevrejske kulture u Srbiji, Hor „Braća Baruh“, osnovan je pet godina kasnije.

PRVI I DRUGI SVETSKI RAT 

Početkom 20. veka u Srbiji je živelo 5.000 Jevreja. Mnogi od njih su se zajedno sa Srbima borili protiv Centralnih sila u Prvom svetskom ratu, a Jevrejima poginulim u ratovima od 1912. do 1918. podignut je spomenik u Beogradu na jevrejskom sefardskom groblju.

Jevrejska zajednica se znatno razvijala pre i posle Prvog svetskog rata, što je praćeno verskom autonomijom kao i izgradnjom obrazovnih institucija i sinagoga koje su se osnivale i za Aškenaze i za Sefarde.

Tokom Drugog svetskog rata mnogi Jevreji su se 1941. pridružili pokretu otpora, a srpski civili bili su uključeni u spasavanje hiljada jugoslovenskih Jevreja. Do oslobođenja Srbije Jevrejska zajednica bila je gotovo sasvim uništena u Holokaustu, a nakon rata, većina onih koji su preživeli postepeno su emigrirali u Izrael.

U posleratnom dobu Jevrejske zajednice u svim republikama SFRJ održavao je na okupu Savez jevrejskih zajednica Jugoslavije, čiji je status okončan raspadom zemlje početkom devedesetih godina dvadesetog veka.

SAVEZ JEVREJSKIH OPŠTINA SRBIJE 

Danas je Savez jevrejskih opština Srbije, čije je sedište u Beogradu, krovna organizacija jevrejskih opština i zastupa jevrejsku zajednicu Srbije u zemlji i inostranstvu a broji oko 3.300 članova.

Ima razvijen kulturno-obrazovni, verski i društveni život, a u okviru Saveza postoji Jevrejski istorijski muzej, koji poseduje značajnu i vrednu kolekciju.

Vlada Srbije priznaje judaizam kao jednu od sedam tradicionalnih verskih zajednica u Srbiji.  Verski život Jevreja odvija se kroz službe u dve sinagoge – u Beogradu i Subotičkoj Sinagogi, zdanju nestvarne lepote, urađenoj je u stilu mađarske secesije i izvanredne arhitektonske vrednosti.