REPUBLIKA SRBIJA I HELENSKA REPUBLIKA

Savremena Republika Grčka je ponosna domovina evropske demokratije, filozofije, književnosti, političke misli, naučnih i matematičkih principa, geografije, umetnosti i  Olimpijskih igara. Istovremeno je i zemlja sa kojom Srbija neguje dugogodišnje prijateljstvo i partnerstvo.

Grčki i srpski narod prvi put se na tlu Balkana susreću tokom VII veka. Dok su se, sa jedne strane, borili svako za svoje teritorije i nadmoć, sa druge su vekovima gradili sve veću i neraskidivu povezanost.

Vizantijsko carstvo i srpska država 

Civilizacijske tekovine antičke Grčke nastavile su da žive pod okriljem Vizantijskog carstva, u sintezi sa rimskom političkom idejom i hrišćanskom religijom.

Po dolasku na Balkansko poluostrvo, Srbi su se najpre naselili zapadno od Soluna, a posle nekog vremena prešli su i do danas ostali u njegovim centralnim predelima. Ubrzo je usledilo i postepeno pokrštavanje naroda, stvaranje fonetskog pisma, širenje pismenosti i uvođenje crkvenoslovenskog jezika u bogosluženju, sve uz pomoć Carigrada i njegove patrijaršije.

Primanje hrišćanstva iz Vizantije imalo je presudan uticaj ne samo na verski identitet Srba, već i na razvoj kulture i na tok istorije našeg naroda u kom je pravoslavlje usmerilo kulturni i politički razvoj. Hrišćanstvo je Srbima donelo pismenost i književnost, ali je bilo i umetničko nadahnuće. Brojne ikone i freske kojima su ukrašene srpske crkve i manastiri izrađene su pod uticajem vizantijskog stila.

Građevinski stil prvih srpskih manastira i crkava je bio takođe pod uticajem pravoslavne arhitekture Vizantije. Prve škole u Srbiji bile su škole u manastirima, koje su pohađali veliki reformatori tog doba kao što je bio i Vuk Stefanović Karadžić.  Prvi oblici današnjih zdravstvenih ustanova su takođe otvoreni pri  manastirima.

Današnja Srbija ponikla je na teritoriji nekadašnje Vizanije. U XII veku, posle građanskih ratova, velikom županu Stefanu Nemanji iz Raške konačno je pošlo za rukom da oslobodi svoju zemlju i učini je nezavisnom. Dobrosusedski odnosi obezbeđeni su ženidbom njegovog sina Stefana vizantijskom princezom.

U ovo vreme Stefanov najmlađi sin Sveti Sava zajedno sa njim obnavlja Svetu srpsku carsku lavru Hilandar, koji od tada postaje srpski manastir, i uspeva da izdejstvuje autokefalnost srpske crkve u Nikeji.

Manastir Hilandar

Uticaj vizantijske kulture u srpskom društvu dostigao svoj vrhunac za vreme kralja Milutina, iako se tada srpska država sve više širila na račun Vizantije.

Ipak, ni Vizanija ni Srbija nisu uspele da se odupru snazi ambicioznog turskog vođe Mehmeda II Osvajača, koji je osvojio Carigrad u aprilu 1453. godine. Ovom prilikom je svoj život izgubio i poslednji vizantijski car, Konstantin XI Paleolog Dragaš, simbol borbe dva pravoslavna naroda protiv zajedničkog neprijatelja i jedini vizantijski vladar srpskog porekla. Tako je istorija 15. veka odvela i grčki i srpski narod u viševekovno ropstvo pod Turcima.

Tamo daleko, gde cveta limun žut…

Prvi svetski rat doneo je Srbiji jedan od najvećih egzodusa u istoriji – povlačenje srpske vojske preko Albanije pod pritiskom Nemačke i Bugarske. Bez dovoljno hrane, odeće, ogreva i šatorske opreme, izmučeni od napornog marša, srpski vojnici iskrcavali su se na grčkom ostrvu Krf, koje su nazvali ,,Ostrvo spasa“.

Uprkos velikim gubicima, Krf je postao „Srbija u malom“. Na jedno ostrvo preselila cela država, organizovani su svi nivoi državne uprave i uspostavljen je rad državnih organa i ustanova. Lokalne vlasti ustupile su zgradu Nacionalnog teatra Narodnoj skupštini Kraljevine Srbije i u tom zdanju održavane su sednice srpskog narodnog predstavništva 1916. i 1918. godine. U hotelu „Bela Venecija“ nalazilo se sedište srpske vlade. Za potrebe Beogradske mitropolije Grčka je ustupila i tri hrama.

Srpska vlada na Krfu, (izvor: Gmihail at Serbian Wikipedia, CC BY-SA 3.0 RS <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/rs/deed.en>, via Wikimedia Commons)

Uspomena i večno sećanje na ovo teško vreme je pesma ,,Tamo daleko“. Ovu emotivnu rodoljubivu baladu ispevao u čast srpskim vojnicima i njihovoj čežnji za dalekom otadžbinom Đorđe Marinković, muzičar amater iz sela Korbovo kod Kladova.

Za ovaj period vezuje se i još jedna pesma koja je danas simbol neraskidivih veza koje postoje između stanovnika Krfa i Srba, svojevrsna himna grčko-srpskog prijateljstva – ,,Ne ljuti se na mene, oko moje“ (“Mi Mou Thimonis Matia Mou”). Po legendi, u tim teškim vremenima stradanja i nesreće rodila se ljubav između Grkinje i jednog srpskog vojnika. Iako su njihova osećanja bila su jaka, pesma govori da je njegova dužnost da brani domovinu bila jača od ljubavi prema svojoj dragoj.

Savremeni odnosi

U novijoj istoriji Republika Grčka i Republika Srbija često su stajale na istoj strani, pružajući jedna drugoj podršku u spoljnopolitičkim pitanjima.

Tokom Drugog svetskog rata, obe zemlje izašle su kao pobednici boreći se profiv fašističkih snaga.  Grčki narod se 1999. godine  usprotivio NATO bombardovanju organizovanjem demonstracija u Atini.  Danas je Grčka među nekoliko članica NATO i EU koje nisu priznale jednostrano proglašenu nezavisnost Kosova i Metohije. Ova zemlja je bila uzdržana prilikom glasanja o prijemu Kosova u UNESCO 2015. godine.

Snažno političko partnerstvo dve zemlje ojačano je i brojnim ekonomskim i kulturnim vezama koje se konstantno unapređuju.