REPUBLIKA SRBIJA I REPUBLIKA TUNIS

Tunis je zemlja u kojoj su se hiljadama godina pretapale različite kulture – feničanska, rimska, ranohrišćanska. Evropski sjaj francuskih kolonijalnih vremena takođe je utkan u tradiciju ove severnoafričke zemlje.

Zvanični diplomatski odnosi Tunisa i Srbije su uspostavljeni 1957. godine. Međutim,  povezanost ove dve zemlje datira još iz Velikog rata.

Bizerta – srpsko utočište u Prvom svetskom ratu

Najveći deo srpske vojske koji se povlačio preko Albanije 1915. godine upućivan je na ostrvo Krf, a oko 52.000 vojnika evakuisano je u francuske vojne baze i bolnice u gradu Bizerta u današnjem Tunisu.

Srbi su u Bizertu dolazili u tri navrata: decembra 1915. godine i početkom 1916. godine nakon povlačenja kroz Albaniju, zatim posle prvih velikih sukoba na Solunskom frontu iste godine i na kraju od početka 1917. godine kada su počeli da pristižu kontingenti dobrovoljaca. Poslednji srpski vojnici napustili su Bizertu 18. avgusta 1919. godine brodom Crvenog krsta Digetrouen.

Groblje srpskih vojnika u Tunisu

(izvor: MiljanSmilj11, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons (MiljanSmilj11, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons)

Francuski vojnici, građani i administracija bili su veoma predusretljivi prema srpskim vojnicima. U Bizerti su organizovani obuka dobrovoljaca, edukacija invalida i kulturni sadržaji. U svom stavu i naklonosti naročito se istakao viceadmiral Emil Geprat.

Admiral Emil Geprat – gradonačelnik grada Tunisa i ,,srpska majka“

Po dolasku srpskih bolesnika u Bizertu, admiral Geprat, s grupom građana i muzikom, pozdravio je u bolničkom dvorištu postrojene srpske snage. Prema njima se ophodio kao prema vitezovima i izabranim ljudima.

Videvši da u kojoj meri su srpski vojnici izmoreni i slabi Admiral Geprat, za početak je odobrio da dobiju pojačana sledovanja hrane. Kasnije je njegova briga za Srbe bila je svakodnevna. Stalno je posećivao bolnice i srpski vojnički logor obraćajući im se na srpskom: „Pomoz’ Bog, junaci! Da li vam što treba?“

Viceadmiral Geprat i pukovnik Đorđević obilaze srpski vojni logor u Bizerti

Prilikom prvog dolaska admirala Geprata u Beograd 1930. godine Srbi su ga na rukama nosili od železničke stanice do Slavije, ulicom koja je kasnije nazvana Admirala Geprata.

Sticanje nezavisnosti Tunisa

Tunis je postao nezavisna država 20. marta 1956. godine, kao monarhija na čelu sa Begom Muhamed VIII al-Aminom kao kraljem Tunisa. Premijer Habib Burgiba je srušio monarhiju 1957. godine i uspostavio jednopartijsku državu čiji je postao predsednik.

Burgiba je borbu za nezavisnost Tunisa zvanično počeo 1934. godine, kada je zajedno sa istomišljenicima osnovao novu stranku Neo Destur, u kojoj je izabran za generalnog sekretara. On je podsticao Tunižane da se suprotstave kolonijalnim vlastima, pa je često privođen i zatvaran.

Habib Burgiba je zadržao predsedničku funkciju narednih 31 godinu. Bio je je jedan od glavnih arapskih lidera koji se zalagao za umerenost u arapskom svetu. Uveo je brojne građanske zakone i prava za žene –  oslobodio ih je obaveze da nose zar, dozvolio im da rade i da se školuju. U njegovo vreme  Tunis je postao jedan od najliberarnijih islamskih zemalja.

Habib Burgiba, predsednik Tunisa

Tunis je bio članica Pokreta nesvrstanih, a Habib Burgiba je negaovao bliske odnose sa predsednikom Josipom Brozom Titom, jednim od osnivača Pokreta. Prisustvovao je Prvoj konferenciji Pokreta nesvrstanih održanoj  od 1. do 6. septembra 1961.  godine.

Jugoslavija je pružila političku podršku tuniskoj borbi za nezavisnost u okviru organizacije UN i bila jedna od prvih zemalja koje su uspostavila diplomatske odnose sa Tunisom.

1965. godine predsednik Burgiba je postao počasni građanin Beograda.

Sporazum o ukidanju viza koji su Srbija i Tunis potpisali 1965. godine bio je prvi sporazum Srbije sa nekom afričkom zemljom o ukidanju viza.

Ulice Tunisa i Srbije kao simbol buduće saradnje

maja 2019. godine u Beogradu je otvorena i Tuniska ulica. Svečanosti su prisustvovali gradonačelnik Beograda prof. dr Zoran Radojičić, zajedno sa tadašnjim ministrom spoljnih poslova Ivicom Dačićem i gradonačelnicom Tunisa Suadom Abderahim. S druge strane, u Tunisu je otvorena Ulica Srbija i spomen-ploča koja je posvećena srpskim vojnicima stradalima u Bizerti.

Na ovaj način simbolično su otvoreni novi putevi za negovanje prijateljstva i razvoja dobrih odnosa dve zemlje u budućnosti.